Door JAN LIBBENGA
Weinigen zullen het zich realiseren, maar oorspronkelijk was dit een gesticht voor vrouwelijke bedelaars.
Toen in 1870 de toenmalige minister besloot dat mannen en vrouwen beter gescheiden moesten worden, werd de vrouwelijke bedelaars ondergebracht in het oude Eerste Gesticht op Veenhuizen I. Maar dat was een bouwval, dat letterlijk en figuurlijk op instorten stond. De minister besloot in de jaren tachtig van de negentiende eeuw tot de bouw van een nieuw gesticht, dat tegenover het Eerste Gesticht kwam te staan. De vrouwen kwamen er echter niet meer. De Kamer had de minister nog zo gewaarschuwd: het aantal vrouwelijke bedelaars nam zo sterk terug in Veenhuizen, dat het gesticht voor de helft leeg zou komen te staan. Dat begreep de minister uiteindelijk ook: hij besloot de vrouwen naar een leegstaande kazerne in Leiden te transporteren.
Het gloednieuwe gesticht, inclusief een rij dienstwoningen die het Gouden Regenplein werd genoemd, zou niet lang leeg staan. Na de sluiting van het strafgesticht Ommerschans (ook een erfenis van Johannes van den Bosch) werd een grote groep bedelaars naar Veenhuizen overgebracht.
Nog even overwoog men om het gesticht uit te breiden, maar uiteindelijk besloot justitie toch tot de bouw van een groter gesticht, het latere Norgerhaven, met een capaciteit van 1200 personen. Het beoogde vrouwengesticht werd omgebouwd tot werkgesticht.
In de tijd dat ik in Veenhuizen woonde was dat werkgesticht het dorpscentrum van Veenhuizen I. Niet in de laatste plaats omdat wij als jeugd graag rondhingen bij de kruidenier in een van de bijgebouwen, het enige stukje vermaak van het dorp (je kon er kauwgom kopen met plaatjes van filmsterren en artiesten).
In het oude poortgebouw zat iedere woensdagmiddag de kapper. In het kale vertrek stond weinig meer dan een lage tafel met vergeelde Panorama's en een grote spiegel waarin je nog net het topje van je haar kon zien. De kapper was in mijn herinnering al aardig op leeftijd, maar wilde graag meedoen met de jeugd. Standaard was de vraag voordat de schaar in het haar werd gezet: Ben je voor de Beatles of de Stones?
Tegenwoordig behoort het gesticht tot het gebied in Veenhuizen - tegenover de jeugdgevangenis - waar buitenstaanders nog altijd niet echt welkom zijn. En dat terwijl de bijgebouwen en de poort weer in oude glorie zijn hersteld, zelfs met doorkijkjes naar het binnenplein.
Meer over het voormalige vrouwengesticht in Veenhuizen in Paupers & Boeven.
Jan,Ik dacht dat op Veenhuizen 1 een centra was en op Veenhuizen 2 aan de oude gracht de spar van, Ik dacht, kremer.
BeantwoordenVerwijderenHet was idd Centra, ik putte uit eigen herinnering. Wel staat mij een of andere naamsverandering bij, maar dat kan later geweest zijn.
Verwijderen