Vorig jaar verscheen hij voor het eerst als keramisch miniatuurversie dankzij de Drentse aardewerkfabrikant Royal Goedewaagen: het statige pand Klein Soestdijk te Veenhuizen.
Door JAN LIBBENGA
Dat was zeker niet de officiële naam van de directeurswoning uit 1859. Het heeft echter bijna 130 jaar geduurd voordat deze naam ook in kalligrafie op de gevel prijkte.
Kenmerkend aan de woning zijn de symmetrische aanleg van de oprijlaan, de groenbeplanting en de twee gietijzeren lantaarns uit 1855 van Corn. Nolet, Schiedam, evenals een door pannen belegd afgeknot schilddak met vier hoekschoorstenen met kappen en een geprofileerde daklijst met gietijzeren goot. Het was ook de enige woning met een overtuin, een tuinaanleg doorlopend aan overzijde van het kanaal. Want onderscheid moest er zijn.
In de zijvleugels waren een koetshuis en een bediendenwoning ondergebracht. De rechterzijvleugel is omstreeks 1915 uitgebreid met een gang en erker.
De eerste gezagsdrager die het huis betrok, was J. van Konijnenburg, die van 1859 tot 1871 hoofddirecteur was van de kolonie. Het markeerde de overgang van een omslag naar een grotere bemoeienis van de overheid met de Rijkswerkinrichting. Na jarenlang bakkeleien werd dat jaar Veenhuizen door de failliete Maatschappij van Weldadigheid overgedragen aan Den Haag.
De bouw van de directiewoning was ook zo'n beetje de enige investering die de overheid zich in die jaren veroorloofde. De drie oude kazernes uit de tijd van Johannes van den Bosch werden min of meer aan hun lot overgelaten, want de toekomst van de kolonie hing keer op keer weer aan een zijden draadje. Pas in de jaren tachtig van de negentiende eeuw werd de knoop doorgehakt en werd een serieus bouwprogramma opgestart, resulterend in drie nieuwe gestichten en een groot aantal ambtenarenwoningen.
De naam Klein Soestdijk heeft niet alleen te maken met de uiterlijke kenmerken die doen denken aan het gelijknamige paleis. Van Konijnenburg troonde er ook daadwerkelijk als een lokale vorst, voor wie de hele plaatselijke gemeenschap groot respect had. Op Koninginnedag plachten de directeur en zijn familie plaats te nemen op het bordes van Klein Soestdijk en minzaam wuivend de parade af te nemen van het defilerende gevangenispersoneel.
In de jaren negentig, toen Veenhuizen afstand deed van een groot aantal ambtenarenwoningen, verwierf via een projectontwikkelaar de familie Pieterman, eigenaar van een reclamebureau uit Groningen, Klein Soestdijk. Hij trok ook geld uit voor een ferme opknapbeurt, waarbij de karakteristieke blinden ook weer terugkeerden.
Het gebouw is sinds 2008 in het bezit van Het Drentse Landschap. Sinds 2013 is het onderdeel van zorgboerderij de Mare.
Vorig jaar nog kreeg Soestdijk een grote schildersbeurt. Bij een inspectiebeurt werd veel onafgewerkt kitwerk aangetroffen. Diverse gootklossen waren door houtrot aangetast en hingen in de pur nog enigszins aan de gevel.
In de overtuin van Klein Soestdijk in Veenhuizen staat sinds een aantal jaren weer een rode beuk. De oorspronkelijk beuk knakte tijdens een storm. Vanwege de cultuurhistorische belangen hebben Martijn Bakker van Staatsbosbeheer en burgemeester Klaas Smid van Noordenveld er weer een teruggeplaatst.
Meer over de geschiedenis van Veenhuizen in het boek Paupers & Boeven.
Reacties
Een reactie posten