De etherpiraat in Bankenbosch

In Veenhuizen belandden in de jaren zestig, zeventig en tachtig veel illegale zendpiraten. De piraten vonden dat er te weinig Nederlandstalige muziek op de radiozenders was te horen. Maar voor veel piraten was het toch ook een geliefd tijdverdrijf. Het werd vaak een kat-en-muisspel met de Radio Controle Dienst (RCD), die er op toezag dat zenders niet werden vervuild door zendpiraten. 

Door JAN LIBBENGA

Een aantal jaren terug dook het gevangenismuseum in Veenhuizen in deze roerige zendpiraten-periode met een expositie en kinderactiviteiten rond dit thema.

De etherpiraat kwam overigens nooit meteen in Veenhuizen terecht. Aanvankelijk werd hij bestraft met geldboetes. Achter de apparatuur zat vaak een sponsor, waardoor al snel weer nieuwe apparatuur konden worden aangeschaft. Sommige piraten werden wel 17 keer achter elkaar gepakt.

De meeste zendpiraten kwamen terecht in de houten barakken van gevangenis Groot Bankenbosch, die ooit waren ingericht voor zogeheten Indiëweigeraars, jonge mannen die na de Tweede Wereldoorlog dienst weigerden. De piraten kregen een bruin pak aan en moesten enkele weken buiten werken in het bos. Als de weersomstandigheden een beetje goed waren, dan hadden ze na drie weken gevangenisstraf een bruine kop en konden ze thuis vertellen dat ze drie weken op vakantie waren geweest. 

In de loop der jaren verschenen er veel grammofoonplaten met Veenhuizen als thema. Voorbeelden waren Oompie Koerier (In Bankenbosch), Alias Berger (Veenhuizen), De Jeventa's (Met Vakantie Naar Veenhuizen) en Sneeuwbaltrio (Veenhuizen).

Oompie Koerier, in 2000 overleden aan de gevolgen van een hartstilstand, had zelf ook in Veenhuizen gezeten. Dan namen de kinderen het over. Vader belde dan vanuit de gevangenis dat de zender aan moest. Ook kwamen er meteen de eerste verzoekjes van anderen die vast zaten in de gevangenis. 

Ondanks internet en radiolicenties voor lokale omroepen, is de radiopiraat nog altijd niet verdwenen. Radiopiraten in het oosten des lands zonden massaal uit rond de feestdagen. Agentschap Telecom maakt nog steeds jacht op illegale zenders, maar gevangenisstraffen zijn inmiddels vervangen door hoge boetes. 

Meer over Bankenbosch in het boek Paupers & Boeven.