Op 13 april 1945 werd Veenhuizen officieel bevrijd, maar er trokken geen Canadezen door de straten. Veenhuizen kreeg die dag alleen bezoek van een aantal Franse parachutisten. Omdat er geen Duitsers verbleven in Veenhuizen, werd het gevangenisdorp overgeslagen. Pas in mei werd de bevrijding uitbundig gevierd.
Door JAN LIBBENGA
Toch kwam de bevrijding in de dagen ervoor heel dichtbij. In de nacht van 7 op 8 april 1945 werden boven Drenthe en het zuidoostelijk deel van Friesland in totaal 702 Franse parachutisten achter de Duitse linies afgeworpen in het kader van de militaire operatie Amherst. De operatie was vooral bedoeld als voorbereiding van de aanval van de Canadezen op Groningen, al wordt over het nut daarvan nog altijd gedebatteerd.
De Franse para’s hadden de opdracht om achter de frontlinie de bruggen, die op de opmarsroute van de Canadezen lagen, zo goed mogelijk te beschermen tegen verwoesting door de Duitsers en de vliegvelden bij Steenwijk-Havelte en Eelde te bezetten.
Ter nagedachtenis aan de gesneuvelde Franse para's is in 1985 het Monument voor Franse Parachutisten onthuld aan de Balkenweg in Assen. Afgelopen donderdag werden bij het monument de slachtoffers herdacht. Hun namen werden voorgelezen door scholieren en er werd een minuut stilte gehouden. Locoburgemeester Jan Broekema legde een krans bij het monument.
Het dichtst bij Veenhuizen kwam een zevental parachutisten die in het Fledders zijn geland, op steenworp afstand van het Eerste Gesticht (het latere Norgerhaven).
Een groep van 8 of 9 Franse para’s landde ten zuidoosten van Haulerwijk in de buurt van het Witte Huis neer in het weiland van Mindert de Boer (pdf).
Niet ver van de Kolonievaart in Huis ter Heide vond bij een boerderij aan de Koelenweg 10 een groepje para's onderdak in een schuur. Maar zij werden verraden en raakten in gevecht met de bezetter. De schuur vloog in de brand, drie van de soldaten kwamen om en de anderen sneuvelden in een vuurgevecht. Een 'Monument voor Franse Parachutisten' in Huis ter Heide (gemeente Noordenveld) herinnert daar nog aan: een wit herdenkingskruis met daarboven een natuurstenen plaquette.
Ook Appelscha was al ingenomen door Fransen. Toen de jonge gestichtswacht Willem Wieling besloot om vanuit Veenhuizen per fiets zijn ouders in Appelscha te bezoeken, kwam hij oog in oog te staan met Fransen, die vanaf het dak van de meelfabriek op alles schoten wat Duitsgezind leek.
Kort na de Franse droppings kwam er nog een eenheid van de Duitse Wehrmacht in Veenhuizen controleren of daar geen Franse para’s waren opgeborgen.
Veenhuizen kreeg nog wel met de nasleep van de oorlog te maken, toen allerlei politieke delinquenten tot begin jaren vijftig in de gevangenis verbleven, naast een aantal nazi-officieren, waaronder de latere Vier van Breda.
In Veenhuizen zelf herinnert het verzetsmonument in Veenhuizen aan 25 Veenhuizer slachtoffers, die in verschillende omstandigheden en op wisselende plaatsen zijn omgekomen in het laatste oorlogsjaar.
Meer over Veenhuizen en zijn verleden in het boek Paupers & Boeven.
Reacties
Een reactie posten