Paupers & Boeven is in 2023 verschenen in een nieuwe editie, en is zelfs 64 pagina's dikker. Aan deze uitgave is twee jaar gewerkt. Niet alleen geactualiseerd, maar ook zijn alle hoofdstukken uitgebreid dan wel herschreven en zijn er nieuwe hoofdstukken toegevoegd over de ondernemers in Veenhuizen en het munitiedepot.
Hieronder een globaal overzicht van de wijzigingen, aanvullingen en correcties.
1. Verheffing op woeste gronden
Meer informatie toegevoegd over het Veenhuizen van voor de kolonie en de sluizen van het Veenhuizer kanaal.
3. Hard werken voor ‘slegts 13 stuivers daags’
Alinea's toegevoegd over de verwarring over de Koloniën van Weldadigheid na de boedelscheiding van 1859 (de vrije en onvrije koloniën) en de recente oprichting van de Academie voor wonen, werken, zorgen en leren: een proeftuin voor sociale vernieuwing in Frederiksoord.
5. Colonie pour la répression
Nieuwe informatie over de vernieling van de oogst en de opstand van kolonisten in Wortel bij de verzelfstandiging van België in 1830. Meer details over de herbouw van Merkplas en Wortel en de huidige functie van de Belgische strafinrichtingen.
6. Gevangenhuizen in fabrieken herscheppen
Informatie toegevoegd over de wens om de zorg van het Genootschap tot Zedelijke Verbetering van Gevangenen uit te breiden naar ontslagenen uit de gestichten Ommerschans en Veenhuizen.
7. Lastertaal uit eenen donkere hoek
Meer informatie over de voorgenomen bouw van bedelaarsgestichten in Diever en Appelscha, details over de bouw van het Eerste Gesticht en de afbraak en vervanging van hoeves en het bezoek aan Veenhuizen van de bekende Duitse geestelijke Theodor Fliedner en Bartholomeus Willem Wittewaall van Wickenburgh.
Aparte alinea over het verzet van de stad Leiden om wezen op te zenden naar Veenhuizen.
Nadere informatie over de geestelijke verzorging in de beginjaren van Veenhuizen
Extra alinea over de zogeheten broodopstand van 1840.
Alinea over de kritiek van C.H. Staring en J.K.W Quarles van Ufford op de nieuw gebouwde stoomspinnerij.
8. Onvolkomen voor het oogmerk, en de gereedschappen slecht
Meer informatie over de omstandigheden van Veenhuizen na de overname door het Rijk en de verkoop van de stoommachine die bijna niets meer opbracht.
Aparte alinea over rivaliserende trekschuitschippers en gevoerde rechtszaken.
Alinea over de kritiek op de slechte verzorging van wezen in Veenhuizen die losbarstte na de sluiting van het wezengesticht.
Extra alinea over de scheiding van mannelijke en vrouwelijke bedelaars en een uitgebreidere beschrijving van het vrouwengesticht op het Eerste.
9. Veenhuizen, une place d’attraction
Nieuwe alinea over de plannen om Ommerschans en Veenhuizen samen te voegen en het oordeel van (premier) Thorbecke daarover.
Meer details over de grote opstand van 1876.
Impressies van hoofddirecteur Bientjes van de bevolking einde negentiende eeuw, het 'droesem der menschelijke samenleving, het gepeupel uit de achterstraten en sloppen der groote steden'.
10. Door verpleegden gebouwd
Meer details over de slechte staat van het Tweede Gesticht en extra details over de woningen aan het Goudenregenplein.
Nieuwe alinea's over de bouw van de neogotische katholieke kerk, de stoomzuivelfabriek en het hospitaalcomplex.
11. Kweekplaats van luiaards
Informatie toegevoegd over onzedelijke handelingen van een zaalopzichteres.
Meer informatie over de aanbevelingen ten aanzien van Veenhuizen van een commissie onder leiding van Jacob Domela Nieuwenhuis.
Nieuwe alinea over de drankverslaving van verpleegden.
Nieuwe alinea's over de bevindingen van het Staatstoezicht op krankzinnigen en krankzinnigengestichten. Voorbeelden van in Veenhuizen verblijvende krankzinnigen. Plus de aanslag op de minister van justitie Eduard Ellis van Raalte door Simon Polak.
12. Vluchtoord Veenhuizen
Nieuwe informatie over de voorbereidingen van de vluchtelingstroom uit België tijdens de Eerste Wereldoorlog, de rol van Oldebroek, en de komst van een grote groep Joodse geïnterneerden in Veenhuizen.
De komst van Oekraïense vluchtelingen naar Bankenbosch in 2022. De alinea's over Joodse vluchtelingen is verplaatst naar de hoofdstukken over de Tweede Wereldoorlog.
13. Den zwoeger loont
Meer informatie over de afbraak van het Derde Gesticht, het verpachten van boerderijen en de komst van smokkelaars naar Veenhuizen.
Alinea over het verblijf van meester-oplichter Pieter Jaarsma in Veenhuizen die over de hele wereld reisde.
Meer informatie over de selectie van gevangenen voor de Openlucht Gevangenis.
Nieuwe details over aanpak van psychopathisch aangelegde gevangenen en het misbruik van uitkeringen.
Nadere uitleg over de plannen voor een bewaringsgesticht voor beroeps- en gewoontemisdadigers dat er uiteindelijk niet is gekomen.
14. Overleven onder de Duitse bezetter
Het hoofdstuk over de Tweede Oorlog en de nasleep ervan is grotendeels herschreven en nu onderverdeeld in twee aparte hoofdstukken. Zo is het verloop van het laatste oorlogsjaar tot aan de bevrijding gedetailleerd beschreven, onder meer met informatie over de levering van gevangenen aan de vliegvelden Havelte en Donderen, de bevrijding door de Duitse bezetter van Jan Kloosterboer en de berechting van 24 ambtenaren en verpleegden wegens diefstal en heling in de eerste oorlogsjaren.
Extra informatie over onderduikers in Veenhuizen, onder wie Truus van Zuiden, de doorplaatsing van gevangenen naar kamp Erika, klachten over de slechte behandeling van gevangenen in Veenhuizen, de consequenties voor Veenhuizen van de bouw van de Atlantikwall en het roven van kerkklokken uit Veenhuizen.
Ook uitgebreide informatie over de rol van de gestichtswachten bij wapendroppings even buiten Veenhuizen en het ondergrondse wapendepot onder een woning aan de Meidoornlaan.
Uitgebreide informatie over de razzia's na het neerstorten van een Amerikaanse bommenwerper in november 1944 en de geruchtmakende overval op het Huis van Bewaring in Assen.
Plus een uitgebreidere beschrijving van Operatie Amherst (de bevrijding van Drenthe) en Oranjefeest na de bevrijding.
Correctie: de naam van reclasseringsambtenaar Kleine Staarman wordt in kranten en publicaties afwisselend met dubbel n en enkel n gespeld. De spelling met een enkele n lijkt de juiste te zijn en dit is nu aangepast.
15. Martelaren voor die troep uit Breda
Meer informatie over de zuivering van ambtenaren na de oorlog, de berechting van landwachters en NSB gezinnen en het verblijf van politieke delinquenten als Arnold Meijer van het Zwart Front en Hendrik Willem van der Vaart Smit. Nadere informatie over Veenhuizen als passanteninrichting, en het uitlenen van bewaarders aan interneringskampen.
Ook is de informatie over in Veenhuizen verblijvende Duitse oorlogsmisdadigers verder aangevuld, evenals die over de massale verplaatsing van politieke delinquenten van Veenhuizen naar Hoorn na geruchten over een neonazistische ontsnappingslijn onder leiding van gewezen generaal Ramcke.
16. Paters en boeven
Een heel nieuw hoofdstuk over de verhouding van de kerken in Veenhuizen tot de politieke gevangenen en de omstreden rol daarin van Pastoor Smits, die tegen zijn zin eervol ontslag kreeg na een spectaculaire ontsnapping in de kofferbak van een auto.
17. De Indië-weigeraars van Bankenbosch
Nieuwe informatie over zusterkamp Eygelshoven in Limburg.
18. Het Kwartet van Norg
Aparte alinea over het optreden van Tom Manders (Dorus) in Norgerhaven en plannen voor een film over Veenhuizen.
Het tijdelijk beheer van kamp Carel Coenraadpolder.
Nieuwe informatie over de aanpak van de laatste bedelaars.
19. Vijf jaar zon en mata glap
Extra informatie over het leven in Veenhuizen in de jaren zestig, de begrafenis van hoofddirecteur Mentrop. Aanvullingen over de opstand in Esserheem in 1997
20. Jehovah’s achter de tralies
Nieuwe alinea over het verblijf van etherpiraten in Bankenbosch en het besluit van minister Stemerdink om de dienstplicht voor Jehova's Getuigen af te schaffen.
22. Klachten, werkstakingen en uitbraken
Nieuwe alinea's over de verharding van de maatschappij: gewapende Ambonezen in de bossen rond Veenhuizen, de gijzeling van Deil en van Scheveningen door de familie Brouwers.
Nieuwe alinea's over de gedwongen ontruiming van ambtenarenwoningen in Veenhuizen en de plannen daarvoor op Veenhuizen II.
Correctie: In de eerste drukken wordt de familie Brouwers als 'Brouwer' gespeld, dat is nu gecorrigeerd
23. Experimenteren met een terugkeer naar de maatschappij
Nieuwe alinea's over de wens van de Vereniging van Dienstplichtige Militairen (VVDM) om Bankenbosch te sluiten en het bezoek van staatssecretaris Zeevalking aan het kamp.
24. Liberaal en drugsvrij
Aanvullingen over het verblijf van zigeunerkoning Koko Petaio in Veenhuizen, van Karate Bob en zijn arrestatie in Esserheem en Paul Wilking alias Pistolen Paultje. Ook meer informatie over de illegale handel in drank en drugs in Bankenbosch.
Correctie: de naam van adjunct directeur Doornemaal van Esserheem was foutief gespeld als Dooremaal.
25. Stormbaan en prikkeldraad
Foto's toegevoegd van het Lubberskamp in Bankenbosch. De ontwikkelingen rond en ds sluiting van de jongerengevangenis Juvaid. Het ontstaan van Klein Bankenbosch en het besluit om toch weer een Jeugdgevangenis in Veenhuizen te vestigen.
26. Modernisering van het gevangeniswezen
Nieuwe alinea over de ontsnapping van maffiabaas Giuseppe Lezzi uit Esserheem.
27. Fusies, sluiting en de Noorse uitweg
Het vertrek van de Noren uit Norgerhaven, de terugkeer van Nederlandse gevangenen.
28 Nieuwe bestemmingen en toeristische attractie
Nieuwe alinea over de verkoop van ambtenarenwoningen in de jaren negentig, het afstoten van faciliteiten en de restauratie van de Katholieke Kerk.
Nieuwe alinea over de toewijzing van de UNESCO status en de opening van Museum de Proefkolonie in Frederiksoord en de overname van tachtig rijkspanden door de Stichting Nieuwe Rentmeester.
Correctie: In de eerste drukken staat dat de vierde vleugel van het oude woongesticht is afgebroken na een brand. Dat klopt niet. Vanwege gebrekkig onderhoud was de oostelijke vleugel van het carré bouwvallig geworden. In een brief van de minister van Justitie van 28 oktober 1911 werd aangegeven dat er geen bezwaar tegen de sloop van de oostvleugel bestond.
29. Piepers & Paupers, Bitter en Zoet
Een nieuw hoofdstuk over de ondernemers in Veenhuizen: Bitter & Zoet, Koffielust, Kaaslust en Maallust.
30. Het grootste munitiedepot van West Europa
Nieuw hoofdstuk over de geschiedenis van het munitiedepot aan de rand van Veenhuizen en de protesten van de jaren tachtig.
31. ‘Haagse Harry met zijn gouden ketting zit hier niet meer’ (2018 - 2023)
Het laatste hoofdstuk over de PI Veenhuizen is geactualiseerd. Onder meer met informatie over de Covid jaren, een nieuwe vadervleugel voor Norgerhaven, de renovatie van de gevangenissen en een mislukte ontsnapping.
Reacties
Een reactie posten