Waar andere gevangenissen tijdens de oorlog keurig in het gareel bleven lopen van de bezetter, lag het Drentse justitiedorp van meet af aan dwars. Daar was ook een verklaring voor: het was een hechte gemeenschap van ambtenaren die verplicht moesten wonen in het dorp, en dus elkaar door en door kenden.
Tegelijk vormde dit ook een uitdaging: er waren NSB gezinnen in Veenhuizen en nationaal socialisten onder het personeel. Ook al was er een erecode dat je elkaar niet zou verraden, lang niet altijd was duidelijk wie je wel en niet volledig kon vertrouwen. In het laatste oorlogsjaar ging de erecode alsnog overboord.
Na de bevrijding was Veenhuizen nog niet van de oorlog af: het toonde zijn menselijke kant door losjes om te gaan met de grootste Duitse oorlogsbeulen. Totdat de minister daar een einde aan maakte.
Auteur Jan Libbenga deed de afgelopen anderhalf jaar onderzoek naar de oorlogsjaren van Veenhuizen ten behoeve van een heruitgave van het boek Paupers & Boeven, gebruikmakend van archieven die na 75 jaar eindelijk zijn vrijgegeven.
Op bevrijdingsdag 5 mei nemen we jullie mee terug naar misschien wel de heftigste jaren uit de geschiedenis van het justitiedorp. Speciale gast is Truus van Zuiden (96), voor wie Veenhuizen haar dertiende onderduikadres werd. Zij raakte als jong meisje zelfs betrokken bij het verzet in de laatste oorlogsmaanden.
De aansluitende erfgoedwandeling, verzorgd door erfgoedgids Peter, zelf oud Veenhuizer jeugd en gevangenisbewaker, duurt ongeveer 45 minuten over goed verharde paden en lanen. De wandeling voort je langs enkele belangrijkste locaties rondom deze ook weer zeer opmerkelijke Veenhuizer geschiedenis.
Op 5 mei hoor je meer over
Het korte verblijf van Joodse vluchtelingen in Norgerhaven
Hoe de Duitse invloed op afstand werd gehouden
Het inkwartieren van Scheveningse evacués
Waarom de justitietop in Apeldoorn Veenhuizen de hand boven het hoofd hield
De arrestatie van een Asser dominee in de hervormde pastorie
Hongerige gedetineerden in Veenhuizen
Veenhuizen en Dolle Dinsdag
De wapendroppings in Fochterloo
Hoe de gestichtswacht het verzet ondersteunde, maar de hoofdcommandant van niets mocht weten
Een geheime tunnel eindigend in een regenton onder de Hospitaallaan
Waarom bijna de totale Veenhuizer directie moest onderduiken wegens vliegveld Havelte
Het ongeluk van een Amerikaanse bommenwerper in Haulerwijk en hoe Veenhuizen de piloten verborg
De arrestaties en razzia's van december 1944 na de overval op het Huis van Bewaring te Assen.
Waarom de Norger bloedploeg zich met Veenhuizen ging bemoeien
De deportaties van gearresteerden naar Neuengamme en Wilhelmshaven
Hoe Veenhuizen na de bevrijding een passanteninstituut werd, de helletocht van Zuidlaren
Waarom gestichtswachten uitvlogen naar interneringskampen door heel Nederland
De politieke delinquenten in Bergveen
Waarom de Pastoor Smits met 'eervol ontslag' Veenhuizen moest verlaten
De 60 oorlogsmisdadigers in Norgerhaven, de verhuizing van de Vier van Breda
De vermeende ontsnappingslijn van generaal Ramcke
De nachtelijke verhuizing van politieke delinquenten naar het Nederlandse Alcatraz te Hoorn.
Boek je tickets hier.
Reacties
Een reactie posten